ေရဆိုးထဲကေစာင့္ေနတဲ႕ေရာဂါ

သင္ဟာ ေရဆုိးထဲမွာ အလုပ္လုပ္ေနရမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ သင္ေနထုိင္ရာ သင္ အလုပ္လုပ္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေရဆုိးေတြ၊ ေရေျမာင္းေတြ၊ ေရအုိင္ေတြ ကို ျဖတ္သန္းေနရၿပီဆိုရင္ သတိထားရၿပီေပါ့။

ဖ်ားရင္ ၊ ေျခသလံုး ၾကြက္သားေတြ နာရင္၊ သင့္ကို သင့္သူငယ္ခ်င္းက မ်က္လံုးေတြ ဝါေနတယ္လို႔ ေျပာလာရင္၊ ဆီးနည္း လာရင္ Leptospirosis ဆိုတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္မယ္။

ဒီေရာဂါဟာ Leptospires ေခၚတဲ့ spiralchetes အႏြယ္ဝင္ ေရာဂါပိုး တစ္မ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ ဒီေရာဂါပိုးဟာ က်ေနာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္က တိရိစာၦန္ေတြ (အ႐ိုင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အယဥ္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္) ရဲ့ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားျခင္း မရွိပဲ ေပါက္ပြားၿပီး ဆီးထဲကေနပါလာႏုိင္တယ္။ အဲဒီတိရိစာၦန္ က်င္ငယ္ေရေတြ ပါတဲ့ ေရေတြ နဲ႔ထိမိတဲ့ လူေတြကို ေရာဂါဝင္ေရာက္ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တယ္။

အနာတို႔ ေပါက္ၿပဲဒဏ္ရာတို႔ ရွိရင္ပိုၿပီးကူးစက္ႏုိင္တယ္။ ဆိုးတဲ့တစ္ခ်က္ ကေတာ့ အေရျပား ကိုလည္းေဖာက္ၿပီးဝင္ႏုိင္တယ္။ ေရာဂါပိုးပါတဲ့ ေရနဲ႔ ထိေနရတဲ့ အခ်ိန္ၾကာေလ ေရာဂါျဖစ္ဖို႔ မ်ားေလပဲ။

ေရာဂါပိုး စဝင္ၿပီး ၁ ပတ္ကေန ၂ ပတ္ၾကာရင္ ေရာဂါ စျဖစ္တယ္။ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားပံု လကၡဏာအရ ေလးမ်ိဳး ေတြ႔ႏုိင္တယ္။

(1) Bacteraemic leptospirosis

ဒါက ေသြးထဲမွာ ေရာဂါပိုး ရွိလုိ႔ စျဖစ္တာပါ။ bacteraemia ဆိုတာ ေသြးထဲမွာ ဘက္တီးရီးယား ေရာက္ေနၿပီလို႔ ေျပာတာပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဖ်ားႀကီးမယ္။ အားနည္းမယ္။ ၾကြက္သားေတြ နာမယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ အန္မယ္။ ဝမ္းသြားမယ္။ မ်က္လံုးေတြဟာ ေရာင္ၿပီး နီေနမယ္။ တစ္ပါတ္ေလာက္ ၾကာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ေအာက္ပါ ေရာဂါလကၡဏာ ေနာက္တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို ကူးသြားပါတယ္။

(2) Aseptic meningitis

အဓိကအားျဖင့္ L. canicola ေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး ဗုိင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ အေျမွးပါးေရာင္ ေရာဂါနဲ႔ ခြဲျခားဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ မ်က္လံုး နီေနတတ္တာက လြဲလို႔ တျခားလကၡဏာရပ္ေတြမွာ အတူတူ နီးပါးျဖစ္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ေသြးစစ္ၾကည့္ရင္ ေသြးျဖဴဥ တက္ေနမယ္၊ အသည္းလုပ္ငန္းေတြ ပ်က္ေနမယ္၊ ဆီးထဲမွာ အသားဓါတ္ ပါတာေတြ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

(3) Icteric leptospirosis (Weil's disease)

ဒါကေတာ့ အသက္အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ ႏုိင္ၿပီး အဖ်ားႀကီးတာ၊ ေသြးေျခဥတာ၊
ေသြးယိုတာ၊ မ်က္လံုးဝါတာ၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ မ်က္လံုးနီတာလည္း ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာမွာ အနီကြက္ေတြ ထြက္ႏုိင္တယ္။ ေသြးယိုစီးတာကို ႏွာေခါင္း ေသြးက်တာ၊ ေသြးအန္တာ၊ ကတၱရာ ဝမ္းမည္းသြားတာတို႔ အေနနဲ႔ ေတြ႕ရသလို ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းပုိင္း ေသြးယိုတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္။

ဒါဟာ ေသြးခဲေစတဲ့ platelet နည္းျခင္း thrombocytopenia ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္လံုး ဝါျခင္းဟာ သိသာႏုိင္ၿပီး အသည္းလည္း ၾကီးႏုိင္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္းေၾကာင့္ ဆီးနည္းသြားမယ္၊ ဆီးထဲမွာ အသားဓါတ္ ပါလာမယ္၊ ဆီးလံုးဝ မသြားတာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ Weil's disease ဟာ ႏွလံုးၾကြက္သားေရာင္တာ၊
ဦးေႏွာက္ေရာင္တာ၊ ဦးေႏွာက္ အေျမွးပါးေရာင္တာေတြနဲ႔ တဲြၿပီး ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

(4) Pulmonary Syndrome

ဒီလကၡဏာစုမွာ ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါတာ၊ ရင္ဘတ္ဓါတ္မွန္မွာ patchy opacities ေတြ႔တာ၊ အသက္႐ွဴ မေကာင္းတာ ေတြနဲ႔ ေတြ႔ရၿပီး တခါတေလ အသက္အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒီေရာဂါက ေဆး႐ံုတက္ ကုသရမယ့္ ေရာဂါအမ်ဳိးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလကၡဏာေတြထဲက တစ္ခုခုေတြ႔ေနရရင္ ေဆး႐ံုကို ျပသၿပီး ကုသမႈခံယူရပါမယ္။

က်ေနာ္ေတြ႔ဖူးသေလာက္ leptospirosis လူနာေတြမွာ မ်က္လံုးဝါတာ၊ မ်က္လံုးအိမ္ နာတာ(eyeball tenderness)၊ ေျခသလံုး ၾကြက္သား နာတာ (calf muscle tenderness) အဓိက အေနနဲ႔ ေတြ႔ရပါတယ္။

အဓိက ကေတာ့မိလႅာ လုပ္သားေတြ၊ လယ္သမားေတြ၊ စစ္သား ေတြမွာ အျဖစ္မ်ား ႏိုင္ပါတယ္။ မုိးရာသီ ေရတက္ေနရင္ေတာ့ အဲဒီေရေတြထဲက ျဖတ္သန္း သြားရသူ မည္သူမဆို ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

ပုိးေမြးတာ၊ leptospiral antibody ေခၚတဲ့ ပဋိဇီဝ ပစၥည္းကိုစစ္တာ၊ ဒီအင္ေအကို ရွာတာ (Polymerase Chain Reaction- PCR) နည္းေတြနဲ႔ ေရာဂါကို အတည္ျပဳ
ႏုိင္ပါတယ္။

Credit : Healthcare.com.mm